Gia
Đình Mũ Đỏ Việt Nam
Vùng Thủ đô Hoa Thịnh Đốn và Phụ cận
Tạp
ghi
Chủ đề:
Bằng cấp XHCN
Tác giả:
Nguyễn Thị Cỏ May
Bấm vào đây để in ra giấy (Print)
Về bằng cấp, Tây và Ta
có nhiều điểm giống nhau, nhứt là Ta trước 30/04/1975. Và Tây
hoàn toàn nhìn nhận bằng cấp của Ta, không chỉ do quan hệ bang
giao mà còn do giá trị thực hữu. Sinh viên của Ta qua Tây học,
được xếp theo bằng cấp, vào lớp học ngang ngửa với sinh viên Tây
về các môn, nhứt là khoa học, chỉ kém tiếng pháp lúc ban đầu mà
thôi.
Nay nói
chơi về bằng cấp “Thạc sĩ” vì tình cờ thấy một bản tin trên báo
Việt nam “Có bao nhiêu Thạc sĩ giấy”? (Giáo dục, báo Người Lao
Động).
Trước
giờ chỉ quen nghe nói “Tiến sĩ giấy”. Nay Việt nam lại có “Thạc
sĩ giấy”. Thật đúng hễ thứ gì lạ, không giống ai hết, là Việt Nam
có ngay. Và có mạnh. Có thành phong trào. Thành nét văn minh xã
hội chủ nghĩa!
Tiến sĩ giấy
“Tiến sĩ giấy” là hình nộm bằng giấy
trưng bày theo mâm cỗ lễ Trung Thu, bên cạnh hoa quả, bánh Trung
Thu, kẹo, dành cho trẻ con. “Tiến sĩ giấy” là người đàn ông áo
mũ, cờ quạt chỉnh tề, tượng trưng người học giỏi, thi đậu Tiến
sĩ, được chọn làm quan lớn trong triều đình. Bày ông Tiến sĩ
trong Tết Nhi đồng để thể hiện mong muốn con cháu mình đều ngoan
ngoãn, học hành giỏi, thành tài, tương lai xán lạn, thi đậu Tiến
sĩ (Tiến là đề cử, sĩ là người chuyên môn).
“Tiến sĩ giấy” còn là đồ chơi Tết Trung
Thu mang ý nghĩa đẹp của trẻ con, đặc biệt là các bé tới tuổi đi
học. Cũng là biểu tượng cho truyền thống hiếu học của dân tộc ta.
Ông “Tiến sĩ giấy” thường được làm bằng
giấy màu đỏ, màu vàng, có hoa cài mũ, thẻ bài cầm tay, mão trạng
nguyên và áo bào sặc sỡ, dưới chân áo được trang trí cờ quạt, họa
tiết ông hổ giản dị nhẹ nhàng. Khuôn mặt ông tiến sĩ được trang
trí tươi tắn, hiền hậu, có hồn, thích hợp để làm món đồ chơi có ý
nghĩa cho trẻ em.
Lễ xong, các bé sẽ rước ông Tiến sĩ đi
quanh làng, quanh xóm cùng với đoàn rước đèn đầy màu sắc, lung
linh. Sau đó, ông Tiến sĩ sẽ được trưng bày tại bàn học để các em
luôn được nhắc nhở phải học hành cho giỏi. Như ông Tiến sĩ vậy!
Theo thời gian, những thú vui và đồ
chơi dân gian, cũng như ông “Tiến sĩ giấy”, đã bị mai một, để lại
cho ngày nay nhiều tiếc nuối về một nét đẹp xưa của dân tộc bị
mất đi.
Có bao
nhiêu “Thạc sĩ giấy”?
Theo số liệu thống kê của Bộ Khoa học
và Công nghệ (báo Người Lao Động), cả nước hiện nay có hơn
101,000 Thạc sĩ và 24,300 Tiến sĩ. Đây là những ông bà Thạc sĩ và
Tiến sĩ bằng người thật. Sờ mó thấy có thật. Chớ không phải giấy.
Phó Giáo sư Tiến sĩ Phạm Bích San, Phó
Tổng Thư ký Liên hiệp Các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
(VUSTA), cho biết: “Số Tiến sĩ Việt Nam nhiều nhất Đông Nam Á
nhưng không có một trường Đại học nào của Việt nam được xếp trong
số 500 trường Đại học hàng đầu thế giới. Số lượng các bài báo
khoa học công bố quốc tế của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt
nam có 90 triệu dân trong 1 năm mà cũng chỉ bằng số lượng của 1
trường Đại học của Thái Lan”.
Với các ông bà Tiến sĩ và Thạc sĩ này,
chuyên nghiên cứu khoa học là hoàn toàn “xa xỉ”, bằng cấp chỉ để
“giữ ghế” và vào đảng kiếm ghế có tiền để ăn mà thôi.
Trên báo chí ở Việt nam, giá trị của
bằng cấp Tiến sĩ và Thạc sĩ của nhà cầm quyền đã được mổ xẻ dưới
nhiều góc độ nhưng để thay đổi tận gốc cái hư hỏng đó lại là điều
rất khó, không thể làm được. Chính nhà cầm quyền cũng từng thấy
rõ điều đó nhưng tình trạng càng ngày chỉ càng trầm trọng hơn mà
thôi. Vì nó vốn là sản phẩm của chế độ. Chế độ còn là nó còn. Có
thể nó sẽ biến thể nếu nhà cầm quyền can thiệp vào. Giống như
virus vũ hán phản ứng với vaccin.
“Thạc sĩ” có phải là bằng cấp không?
Phải và không phải. Phải, “Thạc sĩ”
đúng là bằng cấp của chế độ giáo dục ở Việt nam. Nó là thứ bằng
cấp thuộc loại chuyên môn, cấp cao hơn Đại học. Xong Đại học,
sinh viên mới học và thi Thạc sĩ. Vẫn là một bằng cấp trong hệ
thống Đại học ở Việt nam. Thạc sĩ (thạc là rộng rãi) có nghĩa là
người hiểu biết rộng về chuyên môn.
Cùng loại bằng cấp Thạc sĩ của Việt
nam, các nước có bằng Master. Năm 1985, Pháp có thêm bằng
Magistère (do tiếng Latin Magister). Nhưng Master và Magistère
của Pháp không giống nhau về qui trình: Master học thêm 2 năm
tiếp theo Cử nhơn, hướng sinh viên theo nghiên cứu chuyên ngành
để làm tiến sĩ là bằng cấp cuối cùng của hệ thống giáo dục Đại
học Pháp. Còn Magistère (Magister) lấy sinh viên sau Tú tài 2 năm
(đậu các văn bằng Brevet Technicien Supérieur, Diplôme
Universitaire de Technologie – loại bằng cấp này chuyên môn sẵn
sàng cho đi làm – hoặc Diplôme d’Etudes Universitaires Générales)
để học tiếp 3 năm chuyên môn, sau đó đi làm việc. Nó giống như
Master của Trường Lớn, thứ trường chuyên môn như Trường Kỹ sư hay
Thương mại. Nhưng vẫn có thể học lên cấp tiến sĩ như Master. Cả
Master và Magistère đều là bằng cấp thuộc loại “Tú tài+5”.
Tóm lại “Thạc sĩ” quả thật là thứ bằng
cấp chỉ có trong hệ thống giáo dục ở Việt nam mà thôi. Phải nói
lằng nhằng như vậy vì để phân biệt, cũng “Thạc sĩ” được dịch ra
từ tiếng pháp “Agrégation” – người có “Agrégation” gọi là
“Agrégé” – để chỉ giáo chức Pháp cấp Trung học và Đại học.
Ở đây, xin nói rõ Thạc sĩ không phải là
bằng cấp. Nó là chứng nhận sau khi đậu thi tuyển làm giáo chức
chánh ngạch Trung và Đại học, sau một năm tập sự.
Ở Việt nam, trước đây cấp Đại học,
Trường Luật có các Giáo sư Thạc sĩ như Gs Nguyễn Cao Hách, Giáo
sư Vũ Quốc Thúc, Giáo sư Vũ văn Mẫu, Giáo sư Nguyễn văn Bông... Ở
Đại Học Y khoa thì Giáo sư Thạc sĩ nhiều hơn: Giáo sư Trần Đình
Đệ, Gs Trần Ngọc Ninh, Gs Đào Đức Hoành, Gs Nguyễn văn Út...
Những vị này sau khi đậu Tiến sĩ, trở qua Pháp nếu đã học ở Pháp
hoặc qua Pháp xin thi tuyển Thạc sĩ để làm giáo sư thiệt thọ
chánh ngạch.
Theo hệ thống pháp, Trung học cũng có Giáo sư Thạc sĩ (Professeur
agrégé). Như về Vật lý, ai cũng đã từng học qua cuốn Physique
(Vật lý) của Georges Eve, agrégé des Sciences physiques, giáo sư
Trường Trung học Janson–de–Sailly ở Paris XVI. Hay ở Sài Gòn, vào
cuối thập niên 50 và đầu 60, ai học ở Trung học J.J. Rouseau chắc
còn nhớ Giáo sư Thạc sĩ Triết (Philosophie) Pierre Ansart. Ông về
Pháp và sau đó, dạy ở Đại học Paris, môn xã hội học. Cùng hệ
thống Thạc sĩ này, Việt nam có Gs Nguyễn Thế Anh, đậu Thạc sĩ Sử
học ở Paris, về Việt nam dạy Đại học. Sau 30/4/75, ông trở qua
Pháp vừa làm nghiên cứu vừa làm luận án Tiến sĩ Sử học và sau đó,
ông dạy sử ở École Pratique des Hautes Études ở Paris và làm
Trưởng Bộ môn Sử cho tới ngày nghỉ huu cách nay mươi năm.
Như vậy, xin nói rõ Thạc sĩ nếu từ
tiếng Agrégation và theo hệ thống giáo dục pháp thì không phải là
bằng cấp nên không thể xếp hạng cao thấp được. Nhưng nên nhớ đã
thi đậu rồi, có thể làm giáo sư, mà còn thi tuyển Giáo sư Thạc
sĩ, thì không phải đơn giản, mà là chuyện trầy da tróc vảy. Năm
2021, Pháp có 17,920 người dự thi tuyển Thạc sĩ, vào vòng nhì
3,163 người và được tuyển 1,496 người.
Người ngoại quốc muốn dự thi Thạc sĩ
phải theo diện du học. Nếu là người thường trú hay tạm trú dài
hạn muốn dự thi Thạc sĩ ở Pháp, phải có giấy giới thiệu của chánh
phủ xứ mình.
Ông Nguyễn Hữu Châu, quê Gò Công, học Luật ở Hà Nội và làm Luật
sư ở Sài Gòn sau khi tập sự với Ls Trần văn Chương. Ông là chồng
bà Lệ Chi, chị bà Lệ Xuân, tức bà Ngô Đình Nhu. Ông Ngô Đình Diệm
làm Thủ tướng, ông làm Bộ trưởng tại Phủ Thủ tướng và tiếp theo
tại Phủ Tổng thống. Năm 1958, ông được ông Lâm Lễ Trinh, Bộ
trưởng Nội vụ, đi ra Huế cùng với phái đoàn chánh phủ thăm bà cụ
của ông Diệm (và họp Hội đồng Chánh phủ luôn) lúc về cho biết
“Anh làm gì mà họ tính làm một procès anh nặng lắm?”.
Ông Nguyễn Hữu Châu biết đã tới lúc cần
phải tìm cách lánh nạn. Ông âm thầm thu xếp hành trang gọn ghẽ,
dẫn mẹ chạy qua Cao Miên xin tỵ nạn. Vua Sihanouk vốn là bạn học
cũ ở Trường Trung học Chasseloup–Laubat Sài Gòn nên nhận ông
ngay. Thời gian sau, ông và bà mẹ qua Paris. Ông học tiếp ở Paris
và đậu Tiến sĩ Chánh trị học. Ông xin dự thi tuyển Thạc sĩ để dạy
học. Còn 3 ngày nữa thi, may mắn cho ông là một vị trong ban giám
khảo (jury) gọi ông hỏi sao trong hồ sơ thấy thiếu giấy giới
thiệu? Ông vội chạy tới Tòa Đại diện (không có cấp Đại sứ vì chủ
trương bài phong, đả thực) VNCH ở Paris xin giấy giới thiệu. Ông
bị từ chối và còn bị ở đây yêu cầu cảnh sát pháp bắt và trục xuất
ông về Sài Gòn. Ông bèn đánh điện qua Cao Miên xin vua Sihanouk
cấp cho ông giấy giới thiệu. Đúng là hồ sơ thí sinh ngoại quốc
chỉ cần phải có giấy giới thiệu nên qua hôm sau, ông dự thi và
trở thành Giáo sư Thạc sĩ. Ông được nhận dạy Tài chánh công ở Đại
học Lyon nhưng được tin, nhà cầm quyền Sài Gòn liền can thiệp.
Sau đó ông được một Giáo sư ở Collège de France nhận làm phụ tá.
Sau 1963, ông mới được dạy học ở Paris với tư cách Giáo sư Thạc
sĩ cho tới ngày hưu trí.
Gáo sư Tiến sĩ và Phó Giáo sư Tiến sĩ
Đây lại cũng là thứ sản phẩm đặc sệt xã
hội chủ nghĩa của Hà Nội. Bởi thông thường Giáo sư cấp Đại học
phải có bằng Tiến sĩ hoặc công trình nghiên cúu có giá trị tương
đương hay cao hơn. Nhưng vì mang nặng tâm lý tự ti mặc cảm suốt
thời gian dài do nhiều thế hệ lãnh đạo tiền nhiệm chỉ biết lấy
thành tích ở tù, đấu tố, tài sử dụng mã tấu... làm lý lịch cá
nhơn. Cả Hồ Chí Minh được đảng cộng sản bốc thơm như ông thánh mà
chỉ mới học xong lớp Ba và được Vinh nhận vào học lớp Nhì năm thứ
I do quan Tây cho phép.
Nay, ta, cả thế hệ làm cộng sản mà
không ai có được thành tích như các thế hệ trước, thì phải đề cao
bằng cấp, chức vị. Thế là Việt nam ta bèn tháo khoán cho có đủ
thứ Tiến sĩ và Thạc sĩ hơn nhiều nước khác. Nào Tiến sĩ tổ chức
đảng, Tiến sĩ nịt vú, Tiến sĩ Lu chống lụt...
Còn Giáo sư do một Ban của đảng cs đề
nghị nhưng theo tiêu chuẩn nào? Chắc chắn là phải có đảng tịch
mới được.
Nói
như vậy thử hỏi lại cho rõ có Giáo sư Đại học thiệt thọ mà thật
sự lại không có bằng cấp Tiến sĩ hay không?
Thưa có. Đó là một Giáo sư Khoa học dạy
ở Đại học Khoa học Paris và còn được đề cao là nhà bác học. Ông
lại là một người Việt Nam. Nhiều người đã từng nghe tên ông và
đều tỏ lòng kính trọng. Đó là Giáo sư và nhà bác học Bửu Hội,
người đã khám phá ra thuốc chữa bệnh cùi và tiếp theo, bệnh ung
thư vào giữa thế kỷ XX.
Ông tốt nghiệp Dược sĩ ở Hà Nội, qua
Pháp học tiếp khoa học và cả Triết học ở Paris. Ông có rất nhiều
công trình nghiên cứu xuất sắc và quan trọng được giới khoa học
thế giới hoan nghênh nhưng ông lại không làm thủ tục để lấy văn
bằng Tiến sĩ Khoa học. Trong những lần đi dự Hội nghị quốc tế
Khoa học, thường ông được chọn là người thứ hai và làm diễn giả
của phái đoàn pháp.
Ngày mai này rủi chế độ cộng sản ở Việt
Nam không còn nữa. Cái sự nghiệp cách mạng, giải phóng vĩ đại của
Hồ Chí Minh chắc không còn ai muốn nhắc nhở tới nữa, thì Việt Nam
cũng vẫn còn nhiều thứ cần phải quét dọn sạch sẽ mà chỉ riêng thứ
“dỏm”, thứ “đểu” do chế độ dỏm, chế độ đểu sản sanh từ gần thế kỷ
nay chắc chắn sẽ không phải chỉ trong một ngày, một buổi mà dẹp
sạch được.
Như
thế mới biết những thứ di hại của Hồ Chí Minh mới thật sự ác ôn,
ghê tởm hơn cái cộng sản cả triệu lần!
Nguyễn Thị Cỏ May
Góp ý với tác giả Nguyễn Thị Cỏ May
1– Về GS Nguyễn Hữu Châu,
có nhiều tranh luận thời Đệ I Cộng Hòa, vì có dư luận (đa phần có
ý xuyên tạc, liên quan tới Luật Gia Đình do bà Dân biểu Trần Lệ
Xuân, tức Bà Ngô Đình Nhu, khởi xướng [cấm ly dị]). Nhưng không
ai có thể lên tiếng biện minh rằng Nguyễn Hữu Châu không là Việt
cộng nằm vùng (hay ít ra không ai có thể phủ nhận vị GS này thuộc
loại “siêu” thiên tả).
2– Về Thạc sĩ Tây, tuy không phải là
một bằng cấp mà chỉ là một attestation (chứng nhận) hay
confirmation (xác nhận) rằng người agrégé là người hội đủ trình
độ chuyên môn về một lãnh vực nào đó (như một thứ agréé, na ná
như comptable agréé...)
Thế nhưng (tôi chỉ góp ý vào thời điểm
“thập niên 60”, có thể hiện nay có nhiều thay đổi), tùy ngành
theo học ở đại học, thạc sĩ hoặc đi trước hoặc đi sau tiến sĩ:
a– Luật khoa, Y khoa: phải là tiến sĩ
rồi mới lên thạc sĩ.
b– Văn khoa và Khoa học Nhân văn, Khoa
học: ngược lại, thạc sĩ rồi (không bắt buộc nhưng sẽ được ưu tiên
hơn nếu có) mới đệ trình luận án tiến sĩ (riêng Khoa Học,
Docteur–ès–sciences được coi như Savant: Bác học, Thông thái).
c– Về Thạc sĩ của Ecole Normale
Supérieure và các Facultés des Lettres et de Sciences humaines,
des Sciences.
–ENS chuyên môn huấn luyện GS cho cấp Trung Học. Concours tuyển
vào ENS được coi là gay go nhứt trong các concours vào Les
Grandes Ecoles của Pháp.
Các GS tốt nghiệp ENS, chỉ được phép sử
dụng “Ancien élève de l’Ecole Normale Supérieure” nếu đậu
concours d’agrégation.
–Các facultés khác cũng có thể dự cuộc
thi tuyển này:
(Điều kiện: phải có bằng Cử nhân giáo
khoa (licence d’enseignement). Có thêm bằng DES (Diplôme d’Etudes
Supérieures) càng tốt vì là một lợi điểm (un atout).
Thi viết xong phải qua 2 kỳ thi hạch
miệng (Grand et Petit Oral) cực kỳ gian khổ. Rớt petit oral có
thể thi lại 2 lần. Nếu rớt nữa thì không còn có quyền dự thi vĩnh
viễn nhưng được sử dụng titre “agrégatif” (chuẩn thạc sĩ?); Gs Lê
Văn Hai dạy philo ở Jean–Jacques Rousseau là một thí dụ.
Thời tôi du học ở Paris (1960), có
nhiều sinh viên Việt Nam (Cộng Hòa) trúng tuyển vào “Các Trường
Lớn” của Tây, như Polytechnique, Mines, Arts et Métiers, Ecole
Nationale d’Administration (ENA), ENS, etc... Có người trúng
tuyển 2, 3 trường, nhưng họ chọn Ecole Normale Supérieure...
Cũng thời điểm đó agrégation de
philosophie là... “khó nuốt” nhất. Lúc bấy giờ tôi chỉ biết có
một agrégé de philosophie người Việt Nam (cùng thời và hình như
cùng khóa với triết gia Jean–Paul Sartre) và sau này có agrégatif
Lê Văn Hai... (Agrégation: Quá nhiều người được gọi nhưng rất ít
người được chọn – Beaucoup d’appelés mais peu d’élus!). Vào được
ENS thôi cũng được coi như “thần đồng” (génie) rồi, nói chi tới
agrégation! Cho nên... nói tới “thạc sĩ” XHCNVN là muốn “cười té
ghế” luôn!
3–
Trước đây, Pháp có 3 loại Tiến sĩ: TS đệ tam cấp, TS đại học, TS
quốc gia (doctorat du 3è Cycle. doctorat de l’Université,
doctorat d’Etat) TS Quốc Gia là cao nhứt trong các TS vì được
quyền dạy tại các đại học tại Pháp.
Bây giờ nghe đâu chỉ còn một loại TS
duy nhứt thôi.
Riêng về thầy dạy triết của tôi ở
Jean–Jacques Rousseau (GS Pierre Ansart, agrégé de philosophie),
trước đó thầy dạy triết ở lycée Albert Sarraut (Hà Nội), sau khi
rời Việt Nam năm 1958, thầy trình luận án tiến sĩ, đề tài “Les
origines de l’anarchie” và làm giáo sư tại Université de Paris
(Sorbonne).
Lê Tấn Lộc
Cựu giáo sư triết học
Bấm vào đây để in ra giấy (Print)
THIÊN SỨ MICAE – BỔN MẠNG SĐND VNCH
|
Hình nền: thắng cảnh đẹp thiên nhiên hùng vĩ. Để xem được trang web này một cách hoàn hảo, máy của bạn cần được trang bị chương trình Microsoft Internet Explorer (MSIE) Ấn bản 9 hay cao hơn hoặc những chương trình Web Browsers làm việc được với HTML–5 hay cao hơn.
Nguồn: Internet eMail by th chuyển
Đăng ngày Thứ Hai, November 28, 2022
Ban Kỹ Thuật
Khóa 10A–72/SQTB/ĐĐ, ĐĐ11/TĐ1ND, QLVNCH
GĐMĐVN/Chi Hội Hoa Thịnh Đốn & Phụ cận
P.O.Box 5345 Springfield, Virginia, VA 22150
Điện thoại & Điện thư:
Liên lạc
Trở lại đầu trang