Gia
Đình Mũ Đỏ Việt Nam
Vùng Thủ đô Hoa Thịnh Đốn và Phụ cận
Truyện
ngắn
Chủ đề:
Bát canh rau quê mẹ
Tác giả:
Gia Khang
Bấm vào đây để in ra giấy (Print PDF)
Xa
quê, mưu sinh giữa nơi xứ lạ đất người, có những lúc tôi nhớ quay
quắt, nhớ đến nao lòng những khoảng thời gian yên bình, thong thả
ít suy tư và vướng bận những chuyện cơm áo gạo tiền.
Tôi nhớ nhiều thứ, nhiều thứ lắm mà
không sao kể xiết.
Tôi nhớ những ngày cùng lũ nhóc choai
choai kéo bầy kéo nhóm tắm mưa la hét inh ỏi cả một góc làng; nhớ
những buổi chăn trâu trên đồng chia quân đánh nhau, diệt địch;
nhớ những buổi đốt đồng khói bay nghi ngút cay xè khóe mắt và đặc
biệt hơn tôi nhớ đến những bữa cơm gia đình quây quần giữa buổi
trưa hè nắng oi ả như đổ lửa hay những ngày mưa tầm tã, rả rích
với các món ăn bình dị, đơn giản.
Đó có thể là vài lát cá kho tộ, một ít
cà muối xổi, chút tương bần và một tô canh rau đắng nhưng sao lại
ấm cúng và ngon đến lạ lùng.
Có lẽ rằng những bữa cơm mộc mạc với
các món ăn dân dã, ngọt lành của đồng quê ấy đã nuôi tôi khôn lớn
và ăn sâu vào máu thịt tôi để rồi khi xa quê tôi lại thèm, lại
nhớ. Phải chăng đó là tình yêu quê hương, xứ sở bởi tôi nhớ có
một nhà văn từng nói: Tình yêu đất nước là sự thương nhớ, thèm
thuồng món ăn mà cha mẹ cho mình ăn lúc mình nhỏ tuổi.
Và chắc cũng giống như tôi và nhiều
người khác mà nhạc sĩ Bắc Sơn khi rời xa nơi chôn rau cắt rốn của
mình cũng đã nhớ đến những món ăn quê nhà để rồi viết nên những
lời ca, tiếng hát nổi tiếng đi sâu vào lòng người, hồn người,
lòng dân tộc như một điều bình thường nhất, giản dị nhất:
Ai cách xa cội nguồn,
ngồi một mình nhớ lũy tre xanh,
dạo
quanh khung trời kỷ niệm,
chợt thèm rau
đắng nấu canh.
(Còn thương rau đắng mọc sau hè).
Cũng có thể thuở trước dân quê mình còn
nghèo, chợ búa xa xôi, đi lại khó khăn cộng với chuyện tìm kiếm
nguyên liệu cho một bữa ăn lót lòng rất vất vả cho nên họ đã tận
dụng triệt để những gì có sẵn ở quanh nhà, quanh vườn.
Hẳn vì thế mà loài rau đắng vốn “mọc
sau hè” được chọn đưa vào trong bữa cơm thường nhật như một điều
tất nhiên bên cạnh đọt lang, cọng rau muống, rau càng cua, rau
nhút [rút], rau má... và dần dà cái vị đắng của loài rau ấy trở
nên ngọt ngào thấm vào miền ký ức của biết bao người.
Chỉ cần nghe câu hát ru con da diết của
bà và mẹ thường ngày ở quê tôi (và có thể ở nhiều nơi khác) là
biết ngay nguyên liệu chính của món canh rau đắng:
–
À ơi... Canh rau đắng, cá rô đồng;
Nồi cơm mẹ nấu thơm nồng ban trưa.
Vâng, ở quê tôi, canh rau đắng phổ biến
nhất là thường nấu với cá rô đồng, có chỗ nấu với cá lóc, cá trê
(Rau đắng nấu với cá trê; Ai đi lục tỉnh thì mê không về), không
thì nấu với một ít tôm, tép vừa mới bắt ở dưới rạch, dưới đìa,
dưới mương, khá hơn một tí thì nấu chung với thịt heo bằm.
Đối với rau đắng, người xưa đã dựa vào
vị đăng đắng của nó mà gọi tên và thường thường nhiều người không
biết chúng có hai loại là rau đắng biển và rau đắng đất.
Đối với rau đắng biển (còn gọi là rau
đắng đồng) rất dễ tìm. Ban đầu thoạt nghe cái tên rau đắng biển
ta cứ tưởng rằng loài rau này mọc ở vùng biển nhưng thực ra nó
chỉ mọc ở vùng đồng ruộng, chỗ trũng, thấp ẩm chứ không thể mọc ở
vùng biển được bởi vị mặn của muối.
Rau đắng biển có vị hơi đắng, thân tròn
lẳn, thon nhỏ, lá xanh tròn dẹt và mọng nước. Vào mùa mưa, cọng
rau trổ giò lớn nhanh thư thổi và mọc thành đám như rau muống với
màu xanh tươi nhìn mát mắt, chỉ cần cầm dao hay lưỡi liềm cắt một
loáng là có cả thúng đem ra chợ bán.
Rau đắng đất nếu xét về nhan sắc thì
khiêm tốn hơn rau đắng biển, mộc mạc như chính tên gọi của nó
vậy. Rau đắng đất khó mọc và có vị đắng hơn rất nhiều so với rau
đắng biển. Rau đắng đất chỉ thấy mọc ở sau hè, hay bên những bờ
mương, liếp vườn quanh nhà, quanh các gốc cây và dưới chân những
gốc rạ khi lúa mùa một vụ mới vừa gặt xong.
Những hạt rau đắng đất đã ngủ quên từ
mùa nước để chờ khi chân ruộng chớm khô là chợt bừng tỉnh giấc,
nẩy mầm vươn lên từ lòng đất. Rau đắng đất mọc thành bụi riêng lẻ
chứ không mọc thành đám như rau đắng biển, thân của nó cũng mảnh
mai, lá mỏng tròn tròn như móng tay út với màu xanh pha sắc tím
khi tiếp xúc với ánh mặt trời.
Chỉ khi nào mọc ẩn trong vườn hay ẩn
dưới các gốc rạ thì mới có màu xanh nhợt nhạt. Rau đắng đất thỉnh
thoảng mới thấy có bán ngoài chợ và giá của nó cũng mắc hơn so
với rau đắng biển cũng như một số loại rau khác như rau cải, rau
muống...
Rau
đắng đất ngoài tác dụng đơn thuần của một loại rau, nó còn là một
trong những vị thuốc Nam có tác dụng hạ hỏa, giải nhiệt, an thần,
làm cho sáng mắt, phụ nữ ăn vào da dẻ mịn màng.
Từ cách chọn rau cho đến cách chế biến
thành món ăn tuy đơn giản nhưng cũng cần một chút điệu nghệ nếu
không nói là cầu kỳ.
Phải tùy vào từng mùa mà chọn loại rau
nào để nấu với từng nguyên liệu và cách ăn như thế nào mới đúng
cũng đủ chứng minh hùng hồn rằng “nghề ăn cũng lắm công phu” và
người Việt Nam quả là những người sành điệu trong nghệ thuật ẩm
thực.
Như đã
nói, khi chọn hái rau đắng biển cách tốt nhất là ta nên hái vào
đầu mùa mưa. Những ngọn rau non xanh, căng mọng mơn mởn đua nhau
mọc, lúc ấy tha hồ mà cắt, nếu kỹ hơn thì ta cứ vạch tìm trong
đám cỏ tìm ngắt từng cọng rau một, những cọng rau này thường to
và phẩm chất cao hơn.
Còn đối với rau đắng đất, ta nên nhổ cả
gốc lẫn ngọn. Cũng như những đọt rau đắng biển được bới tìm trong
đám cỏ dại, những cọng rau đắng đất được lấy từ gốc rơm rạ ủ mới
là thứ “thượng phẩm” mà bất kỳ những tay sành ăn nào cũng đều
biết.
Tuyệt
chiêu của rau đắng là khi nấu canh với các loại cá đồng và nấu
cháo tống. Ngoài ra nó còn dùng để luộc chấm với mắm kho hay là
loại rau chủ đạo của món lẩu. Rau đắng sau khi hái về được rửa
cho thật sạch, để ráo.
Trong lúc rửa rau phải chú ý thật nhẹ
tay, phải “nâng như nâng trứng, hứng như hứng hoa”, tránh để bị
rau dập nát vì khi ấy rau sẽ trở nên quá đắng và mất ngon.
Cá rô phải là loại cá rô mề, con nào
con nấy nhìn cứ phây phây béo tốt. Cá được móc ruột và đánh vảy
thật sạch rồi cho vào luộc sơ hay hấp cũng được.
Khi thấy cá vừa chín tới thì vớt ra,
sau đó nhẹ tay gỡ toàn bộ phần thịt để riêng, phần xương cho vào
cối giã nát, chắt lấy nước. Xong đâu đấy, phi hành cho thật thơm
rồi nhẹ nhàng cho phần thịt cá vào xào sơ, tiếp theo cho toàn bộ
phần nước chắt từ xương cá và nước luộc (hấp) cá vào đun sôi, nhớ
hớt bỏ phần bọt nổi bên mép nồi, nêm nếm gia vị cho vừa ăn.
Cuối cùng, khi nước đã thật sôi thì cho
rau đắng vào và nhắc ra, thêm chút tiêu và hành lá. Khi ăn, ta
lâng lâng với cái đăng đắng của rau, cái ngọt ngọt, beo béo của
thịt và xương cá, cái thơm thơm của hành và tiêu.
Trong cái nắng oi nồng của ngày hè cùng
gia đình quây quần giữa mâm cơm giản dị mà vừa ăn vừa xuýt xoa,
hít hà, mồ hôi mẹ, mồ hôi con vã ra như tắm bởi dĩa cá kho tộ cay
nồng, tô canh rau đắng nóng hôi hổi... thì thật là sung sướng hay
ngồi ăn trong cái mênh mang của đất trời khi mưa, ta lại cảm thấy
ấm lòng, thú vị.
Bởi thế mà thi sĩ Nguyệt Lãng từng có
những nỗi nhớ quê, nhớ loài rau đồng nội khó quên trong tâm thức
của mình:
Ai buộc đời mình vì một cọng rau
Ai khôn lớn qua cầu đi hút bóng
Nhìn
quãng đồng xa một làn khói trắng
Cũng
bâng khuâng nhớ lắm quê mình
Bỗng nghe
thèm rau đắng nấu canh...
Gia Khang
Bấm vào đây để in ra giấy (Print PDF)
THIÊN SỨ MICAE – BỔN MẠNG SĐND VNCH
|
Hình nền: thắng cảnh đẹp thiên nhiên hùng vĩ. Để xem được trang web này một cách hoàn hảo, máy của bạn cần được trang bị chương trình Microsoft Internet Explorer (MSIE) Ấn bản 9 hay cao hơn hoặc những chương trình Web Browsers làm việc được với HTML–5 hay cao hơn.
Nguồn: Internet eMail by Nghiem Nguyen chuyển
Đăng ngày Thứ Hai, July 31,
2023
Ban Kỹ Thuật
Khóa 10A–72/SQTB/ĐĐ, ĐĐ11/TĐ1ND, QLVNCH
GĐMĐVN/Chi Hội Hoa Thịnh Đốn & Phụ cận
P.O.Box 5345 Springfield, Virginia, VA 22150
Điện thoại & Điện thư:
Liên lạc
Trở lại đầu trang